Kwota wolna od podatku jest kwotą dochodu niepowodującego obowiązku zapłaty podatku dochodowego i jest jednym z elementów systemu podatkowego. Obowiązuje wyłącznie podatników rozliczających przychody wykazywane na PIT – 36 lub PIT – 37, opodatkowane według skali podatkowej.

Przychody opodatkowane liniowo (OPIT – 36L), ze zbyciem nieruchomości (PIT – 39) nie uprawniają do kwoty wolnej od podatku. Podobnie nie mają do niej prawa dochody zwolnione z opodatkowania czy rozliczane ryczałtowo (umowa zlecenie, dzieło i inne umowy rozliczane jako działalność wykonywana osobiście, w których kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika, nie przekracza 200 zł).

W 1992 roku kwota wolna od podatku wynosiła 4 mln 320 tys ówczesnych złotych. Od 2009 do 2016 r. włącznie wynosiła 3091 zł, natomiast w 2017 r. wyniosła 6600 zł.

W Polsce dochód poniżej progu kwoty wolnej od podatku nie zwalnia z obowiązku złożenia zeznania rocznego PIT przez podatnika.

W Unii Europejskiej porównanie systemów podatkowych na podstawie pojedynczych parametrów może być mylące. W zdecydowanej większości krajów oprócz podatku dochodowego, na klin podatkowy (jest to wprowadzenie podatku na rynku produktu, który powoduje przesunięcie się krzywej popytu i podaży, a to prowadzi do ustalenia się nowego punktu równowagi rynkowej) składają się również obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, których kwoty wolne nie mogą obejmować. Dodatkowo w niektórych krajach kwota wolna jest wyższa dla podatników wychowujących dzieci.